အူပိတ္ျခင္း

             

- ေနျခည္ | ေဆး-၁ |

စာ ေရးသူတိုု႔ကို လူႀကီးမ်ားက ေျပာၾကတာ ရွိပါတယ္။ နင့္အေၾကာင္းသိတာ ဝမ္းထဲ မွာ အူဘယ္ႏွေခြရွိလဲ ကအစသိတယ္တဲ့။ ေနာက္ထပ္ အူနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ၾကားဖူးတာကေတာ့ လူေတြရဲ႕အူဟာ အလြန္ အင္မတန္ရွည္ေၾကာင္း ေျပာထားၾကတာေတြ ေပါ့။

ဒါေပမဲ့ ခုဆက္ေျပာမွာကေတာ့ အူရွည္ေၾကာင္း လည္း ေျပာမွာမဟုတ္ပါ။ အူဘယ္ေလာက္ရွည္ရွည္ လမ္းေၾကာင္းဘယ္လိုရွိသည္သာအဓိကလို႔ ေျပာရဟန္ တူပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အူလမ္းေၾကာင္းပိတ္တဲ့အခါ မွာ ဘယ္လိုေတြျဖစ္တတ္လဲ၊ အူပိတ္တယ္ဆိုတာက ေရာ ဘယ္လိုလဲစတဲ့ ေခါင္းစီးေလးေတြနဲ႔ ဒီတစ္ပတ္ ေတာ့ ဝမ္းတြင္းကလီစာေတြထဲက အူပိတ္လို႔ျဖစ္တဲ့ေရာ ဂါအေၾကာင္း ေလ့လာၾကည့္ၾကရေအာင္။

အူပိတ္တာ ဘယ္ႏွမ်ဳိးရွိပါသလဲ
*******************************
အူရယ္လို႔ေျပာလိုက္ရင္ ပံုမွန္အားျဖင့္ေတာ့ အေခြ၊ အေခြေတြကိုပဲ မ်က္လံုးထဲျမင္မိၾကမယ္ ထင္ပါ တယ္။ ဒါေပမဲ့ တကယ္တမ္းက ဒီအေခြအေခြေတြကို ပဲ အူသိမ္ပိုင္း Small Bowel နဲ႔ အူမၾကီး Large Bowel ဆိုၿပီး ႏွစ္ပိုင္းျပန္ခြဲထားရပါတယ္။

ဖြဲ႕စည္းပံု Anatomically အရနဲ႔ လုပ္ေဆာင္မႈတာဝန္ေတြလည္း သူ႔အ ပိုင္းနဲ႔ သူရွိတာမို႔ ဒီလိုႏွစ္ပိုင္းခြဲၿပီး ေျပာမွနည္းလမ္းပို မွန္မွာပါ။ ဒီလိုမွမဟုတ္ရင္ ကိုယ့္မွာေရာဂါရွိတယ္၊ ဘာ ေရာဂါလဲေမးခံရရင္၊ အူမွာဘာျဖစ္တယ္ေတာ့ ေျပာ တာပဲဆိုတာေလာက္နဲ႔ ရပ္ထားလိုက္ရင္ ပညာရွိမဆန္ ရာ က်ေနမွာစိုးလို႔ပါ။ ဒါေၾကာင့္ အူပိတ္တယ္ဆိုတာ မွာလဲ Small Bowel ကိုပိတ္တာ(Small Bowel Obstruction)နဲ႔ Large Bowel ကိုပိတ္တာ (Large Bowel Obstruction)ရယ္ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ဳိးကြဲႏုိင္ေၾကာင္း ကိုေတာ့ အေျခခံသိထားသင့္ပါတယ္။

ဒီ့ထက္ပိုၿပီး တိက်ရရင္ေတာ့ ဥပမာေျပာရ ရင္ ဘယ္ေလာက္အခ်ိန္အတြင္းမွာ ပိတ္သြားတာလဲ (Rate of Onset)၊ အူရဲ႕ဘယ္ေနရာမွာပိတ္တာလဲ (Site along the bowel) နဲ႔ နည္းနည္းပဲပိတ္သလား (Partial Obstruction)၊ လံုးဝပိတ္သလား (Complete obstruction) အစရွိသည္ျဖင့္ ထပ္ၿပီးေတာ့ ခြဲျခားရပါ တယ္။ ဒါေတြေပၚမူတည္ၿပီး ကုသမႈပိုင္းဆိုင္ရာမွာကြာ ျခားမႈေလးေတြ ရွိႏုိင္ပါတယ္။

အူဘာေၾကာင့္ပိတ္ရသလဲ
***************************
အူပိတ္ရတဲ့အေၾကာင္းရင္းမွာ အူလမ္းေၾကာင္း အေခါင္းေပါက္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ပိတ္ဆို႔မႈတစ္ခုခု Mechanical Obstruction ေၾကာင့္ျဖစ္တာျဖစ္သလို အူ ေတြလႈပ္ရွားမႈမရွိတဲ့ Non-mechanical Obstruction ေၾကာင့္လည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အျဖစ္မ်ားတတ္ တာေတြကေတာ့

- အူကြၽံျခင္း၊ အူထပ္ျခင္း (Intussusception)
- အူမႀကီးကင္ဆာျဖစ္ျခင္း
- ေမြးရာပါအူလမ္းေၾကာင္းက်ဥ္းေရာဂါမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ျခင္း သို႔မဟုတ္ အူလမ္းေၾကာင္းဒဏ္ရာႏွင့္ ေရာင္ ရမ္းမႈမ်ားေၾကာင့္ျဖစ္ျခင္း
- အူလိမ္ျခင္း (Volvulus)တို႔ေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။+

အူပိတ္ရင္ ဘယ္လိုလကၡဏာေတြနဲ႔ ျပတတ္ပါသလဲ
*******************************************************
အူပိတ္ရင္ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတဲ့ လကၡဏာေတြ ကေတာ့

- ေအာ့အန္ျခင္း (Vomiting)
- ဗိုက္ရစ္ရစ္နာျခင္း (Colic)
- ဝမ္းဗုိက္တစ္ခုလံုးေဖာင္းတင္းေနျခင္း (Abdominal Distension)
- ေလခ်ဳပ္၊ ဝမ္းခ်ဳပ္ျဖစ္ျခင္း (Absolute Constipa-tion)

အထက္ပါလကၡဏာေတြဟာအေရးႀကီးတဲ့ လကၡဏာေတြျဖစ္ေပမယ့္ အူပိတ္တဲ့ေနရာနဲ႔ ပိတ္ဆို႔ မႈဘယ္ေလာက္ဆိုးသလဲ၊ ဥပမာ အူလမ္းေၾကာင္းအ ေခါင္းေပါက္မွာ နည္းနည္းပဲပိတ္တာနဲ႔ လံုးဝလမ္းေၾကာင္း ပိတ္သြားတာစတဲ့ Completeness of Obstruction မွာမူတည္ၿပီးေရာဂါလကၡဏာျပတာ အတန္ငယ္ ေျပာင္း လဲသြားႏိုင္ပါတယ္။

ဥပမာထပ္ျပရရင္ေတာ့ အူမႀကီး လိုမ်ဳိးမွာပိတ္တယ္ဆိုရင္ အူသိမ္ Small Intestine ေတြမွာပိတ္သေလာက္ ျမန္ျမန္လကၡဏာမျပတတ္တာ မ်ဳိးပါ။ ပ်ဳိ႕အန္တယ္ဆိုတဲ့လကၡဏာကေတာ့ အူအထက္ ပိုင္းျဖစ္တဲ့ အူသိမ္ပိုင္းမွာပိုၿပီးျဖစ္တတ္တာမ်ဳိးကိုေတြ႕ ရပါတယ္။

အူပိတ္တာကို ဘယ္လို ကုသၾကရသလဲ
****************************************
အူပိတ္တယ္လို႔သံသယရွိတဲ့သူ တစ္ေယာက္ကို ဝမ္းဗုိက္ဓာတ္မွန္ Plain Abdominal X-Ray ႐ိုက္ ၾကည့္ရင္ အမ်ားအားျဖင့္သိႏုိင္ပါ တယ္။ ဒါေပမဲ့ တခ်ဳိ႕ရွားရွားပါးပါး မွာေတာ့ ဒီလိုမ်ဳိး႐ိုး႐ိုးဓာတ္မွန္နဲ႔ မေပၚတတ္တာမ်ဳိးလည္း ျဖစ္တတ္ ပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ အူ ပိတ္တဲ့ျဖစ္ႏုိင္ေျခေရာဂါေတြကို ရွာေဖြႏုိင္ဖို႔ အေျခခံေသြးစစ္မႈေတြ ကိုလည္း ျပဳလုပ္ရပါတယ္။ စစ္ေဆး မႈရလဒ္၊ ေရာဂါသဘာဝနဲ႔ လူနာ ရဲ႕အေျခအေနေပၚမူတည္ၿပီး ခ်က္ ခ်င္းခြဲစိတ္ရတာမ်ဳိးရွိႏိုင္သလို မခြဲ စိတ္ေသးဘဲ ေစာင့္ၾကည့္ကုသရ တဲ့ Conservative Treatment ဆိုၿပီး ကြဲျပားသြားႏုိင္ပါတယ္။

နာ က်င္မႈသက္သာေအာင္ သင့္ေတာ္တဲ့ေဆးေပးတာမ်ဳိးနဲ႔ Infection မဝင္ေစႏိုင္ေအာင္ ပိုးသတ္ေဆးေတြနဲ႔ႀကိဳ တင္ကာကြယ္ရပါတယ္။

ဘယ္လိုအခါမ်ဳိးမွာ အေရး ေပၚခြဲစိတ္ရတတ္သလဲဆိုတာကေတာ့-

ဗုိက္ေအာင့္တာ၊ နာက်င္တာ တျဖည္းျဖည္း နဲ႔ ပိုပိုဆိုးၿပီး မခံႏုိင္ျဖစ္လာမယ္။

* ဝမ္းဗုိက္အေျမႇးပါး ပိုးဝင္တဲ့ လကၡဏာေတြ ျပလာမယ္။
* အူလမ္းေၾကာင္းရဲ႕ ေသြးေၾကာေတြဖိမိတဲ့ အတြက္ အူေသြးငတ္တဲ့ Ischemia နဲ႔ ေနာက္ဆက္တြဲ အူေပါက္တာ (Perforation) ျဖစ္မယ္။

* အူက်ေရာဂါျဖစ္တာကေန အူပိတ္တာျဖစ္ မယ္။

* ေစာင့္ၾကည့္ကုသရင္းနဲ႔မွ လူနာအေျခအ ေနမသက္သာဘဲ ဝမ္းဗိုက္အထိ မခံႏုိင္ေအာင္ျဖစ္ၿပီး ေသြးခုန္ႏႈန္းေတြပါ ျမန္လာတာျဖစ္မယ္အစရွိတဲ့ လကၡ ဏာေတြမွာ ခ်က္ျခင္းခြဲစိတ္ ကုသရတာမ်ဳိးျဖစ္တတ္ပါ တယ္။

အူပုပ္ျခင္းနဲ႔ အူပုပ္ျခင္းမွတစ္ဆင့္ျဖစ္တတ္တဲ့ အူေပါက္ျခင္း၊ အူအတြင္းမွ ေရာဂါပိုးမႊားေတြ ဝမ္းဗိုက္ တစ္ခုလံုး ပ်ံ႕ႏွ႔ံသြားျခင္းနဲ႔ ေသြးဆိပ္တက္ျခင္း ကိုကာ ကြယ္လိုလို႔ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ အႏွစ္ခ်ဳပ္ေျပာရရင္ေတာ့ အူပိတ္ တာဟာကေလး၊ လူႀကီး မေရြးျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အလြန္ ႏုငယ္ေသးတဲ့ ကေလးေလးေတြမွာ ဆိုရင္ေတာ့ လူႀကီး ေတြရဲ႕ ျဖစ္ရျခင္းအေၾကာင္းအရာခ်င္း သိပ္မတူတတ္ ပါဘူး။ ဘယ္အရြယ္ျဖစ္ျဖစ္ အူပိတ္တာဟာ အခ်ိန္မီ ခြဲစိတ္ကုသရင္ျဖစ္ျဖစ္၊ သင့္ေတာ္တဲ့ကုသမႈခံယူရင္ျဖစ္ ျဖစ္ သက္သာေပ်ာက္ကင္းသြားတတ္ေပမယ့္ ေပါ့ဆ မိရင္ေတာ့ အသက္အႏၲရာယ္ရွိႏုိင္တာမို႔ အူလမ္းေၾကာင္း ေရာဂါတစ္ခု အေနနဲ႔ ဗဟုသုတအက်ဥ္းခ်ံဳးမိေစရန္ရည္ ရြယ္ၿပီး ဒီေဆာင္းပါးကေနတစ္ဆင့္ ျပန္လည္မွ်ေဝ ေဖာ္ ျပလိုက္ရပါတယ္။

အားလံုးက်န္းမာရႊင္လန္းၾကပါေစ။

https://www.facebook.com/yangonmediagroup/photos/a.335477406471186.83922.33411